Vì sao cần “định giá lại” tấm bằng?
Trong bối cảnh AI càng ngày càng “thâm nhập” vào mọi ngóc ngách công việc—từ phân tích số liệu, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, cho đến quản lý hợp đồng thông minh—thì nhiều bạn trẻ bắt đầu đặt câu hỏi: “Cầm tấm bằng đại học trong tay, liệu còn đủ ‘đắt giá’ như trước?”
- Credential inflation (lạm phát bằng cấp) mô tả tình trạng giá trị văn bằng liên tục giảm sút do số lượng người có bằng cấp tăng nhanh hơn nhu cầu thực tế của thị trường Wikipedia
- Khi AI dần thay thế các công việc lặp đi lặp lại, việc “có tấm bằng” nếu không đi kèm khả năng ứng dụng linh hoạt sẽ chẳng khác gì “giấy khen” để ngắm.
 |
| AI giúp làm việc hiệu quả đồng thời cũng làm giảm giá trị của tấm bằng đại học. |
Credential inflation: Cơ chế & Hệ quả
1. Nguồn cung bằng cấp tăng vượt cầu
- Đại học mở rộng đầu vào, hàng triệu sinh viên tốt nghiệp mỗi năm.
- Số lượng cử nhân “đua nhau” nộp đơn, nhưng số lượng vị trí đòi bằng cấp không tăng tương xứng.
2. Yêu cầu học vấn leo thang
- Những công việc từng chỉ cần bằng trung cấp, cao đẳng giờ đòi hẳn cử nhân; cử nhân giờ phải có thạc sĩ Wikipedia.
- Đây không hoàn toàn do chuyên môn thực tế cần nâng cao, mà đơn giản là “làm cách nào để tuyển ít ứng viên hơn?
3. AI gia tăng tốc độ “hạ giá” công việc
- Các quy trình lặp đi lặp lại—từ nhập liệu đến soạn thư trả lời—AI đã làm được nhanh hơn và ít lỗi hơn con người.
- Bằng cấp không còn là “tấm vé” duy nhất; khả năng khai thác AI mới là yếu tố then chốt.
Giá trị thật của tấm bằng trong thời đại AI
1. Chứng nhận năng lực tư duy
- Bằng cấp vẫn có tác dụng “seal” cho khả năng tự học, tiếp thu kiến thức hệ thống.
- Tuy nhiên, nếu chỉ “học vẹt” để lấy điểm, thì AI cũng có thể làm thay bạn.
2. Mở cửa cơ hội tiếp cận mạng lưới chuyên gia
- Đại học là nơi quy tụ giảng viên, cựu sinh viên, workshop, hội thảo.
- Việc tận dụng mối quan hệ này còn giá trị hơn tờ giấy “đóng khung”.
3. Hành trang dự án thực chiến
- Nơi bạn có thể khởi tạo, làm thảo luận nhóm, đối mặt với deadline.
- Đây chính là kinh nghiệm “thực” lớn nhất mà AI không dễ dàng “fake” được.
Làm gì để “tấm vé” đại học không trở thành… vé tháng trống rỗng?
1. Đưa vào portfolio những dự án bạn đã làm, kết quả rõ ràng.
2. Thể hiện tư duy phản biện qua bài luận, seminar, thảo luận nhóm—hạn chế viết theo kiểu “copy & paste”.
3. Sử dụng AI đúng cách: học cách prompt engineering, để AI hỗ trợ bạn, thay vì dựa dẫm hoàn toàn.
4. Xây dựng thương hiệu cá nhân ngay từ ghế giảng đường: blog, GitHub, LinkedIn…Một tấm bằng sẽ có giá trị khi nó chứng minh được năng lực của bạn, không chỉ là ‘tôi biết gì’ mà còn là ‘tôi đã làm được gì’.
Trong kỷ nguyên AI, “lạm phát bằng cấp” là xu hướng không thể đảo ngược. Thay vì than thở, hãy tận dụng môi trường đại học để rèn luyện tư duy, xây dựng dự án, kết nối mạng lưới—biến tấm bằng thành chìa khóa chứ không phải con dấu.
-o0o-
